Ở người cao tuổi, cúm mùa làm gia tăng nguy cơ đột quỵ, đau tim, nhồi máu cơ tim và các biến cố nghiêm trọng khác liên quan đến sức khỏe hệ tim mạch và đường huyết. Mỗi năm, cúm mùa gây ra khoảng 650.000 ca tử vong liên quan đến bệnh hô hấp trên toàn cầu, trong đó 70 – 85% ca tử vong và 50 – 70% ca nhập viện xảy ra ở những người từ 65 tuổi trở lên.
BS.CKI Nguyễn Tiến Đạo – Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết thông tin trên và lý giải thêm: “Ở người cao tuổi, hệ miễn dịch suy giảm theo thời gian khiến cơ thể khó chống chọi lại sự tấn công của virus cúm, đặc biệt khi người cao tuổi thường đi kèm với các bệnh lý nền như tim mạch, tiểu đường hay bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính. Cúm không chỉ làm trầm trọng thêm các bệnh này mà còn làm gia tăng nguy cơ viêm phổi, nhồi máu cơ tim, đột quỵ và tình trạng viêm toàn thân. Khả năng hồi phục kém ở nhóm tuổi này càng khiến bệnh kéo dài và khó kiểm soát.”
Theo Viện Y tế Quốc gia Hoa Kỳ, cúm mùa ở người cao tuổi làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 7,82 lần, nhồi máu cơ tim gấp 9,8 lần. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ cũng cảnh báo cúm mùa có thể làm tăng lượng đường trong máu, khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn hơn.
Nguyên nhân người cao tuổi dễ mắc cúm và các biến chứng do cúm
Hệ miễn dịch lão hóa theo tuổi tác
Theo thời gian, hệ miễn dịch của con người suy yếu dần, đặc biệt rõ rệt ở người từ 60 tuổi trở lên. Điều này khiến cơ thể người cao tuổi trở nên dễ bị tổn thương trước sự tấn công của các tác nhân gây bệnh, bao gồm virus cúm. Mặc dù đa số trường hợp nhiễm cúm chỉ gây ra các triệu chứng như sốt, ho, chảy mũi và đau nhức cơ, nhưng ở người lớn tuổi, cúm lại có khả năng dẫn đến tình trạng viêm toàn thân nặng nề. Khi hệ miễn dịch phản ứng mạnh mẽ để chống lại virus, nó cũng vô tình gây tổn thương chính tế bào và mô của cơ thể, đặc biệt là ở phổi và hệ tim mạch.
Theo các thống kê, tỷ lệ nhập viện liên quan đến cúm ở người lớn từ 85 tuổi trở lên cao hơn từ 2,2 – 6,4 lần so với tỷ lệ ở người lớn từ 65 – 74 tuổi mắc bệnh, tỷ lệ tử vong do cúm ở nhóm trên 85 cũng cao gấp 16 lần so với những bệnh nhân mắc cúm trong độ tuổi từ 65 – 69 tuổi.
Cúm có thể khiến bệnh lý nền trầm trọng hơn
Bác sĩ Tiến Đạo cho biết, người mắc các bệnh lý nền mạn tính như như suy thận, suy tim hay thậm chí bệnh Parkinson cũng có nguy cơ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng từ cúm. Nhiễm cúm làm gia tăng gánh nặng lên các cơ quan vốn đã suy yếu, đẩy hệ thống cơ thể vào tình trạng “quá tải” và dẫn tới biến chứng khó lường.
Phản ứng viêm quá mức
Ở người cao tuổi, việc sản xuất cytokine (các chất gây viêm) đôi khi không được kiểm soát tốt, gây ra phản ứng viêm quá mức (bão cytokine) khi cơ thể cố gắng chống lại virus cúm. Điều này có thể làm tổn thương mô và gây ra các vấn đề sức khỏe khác.
Nguy cơ biến chứng gia tăng khi mắc cúm ở người cao tuổi
Viêm phổi và suy hô hấp là những biến chứng phổ biến nhất khi người cao tuổi mắc cúm với khoảng 72,9% bệnh nhân mắc viêm phổi sau nhiễm cúm là người từ 65 tuổi trở lên. Một nghiên cứu tổng hợp khác tại Nhật Bản (2011 – 2018), cho thấy có hơn 60% số ca nhập viện do cúm xảy ra ở những người trên 60 tuổi, nhưng có đến 50% số ca người cao tuổi nhập viện do cúm phát triển thành viêm phổi trong giai đoạn 2011 – 2012.
Theo các chuyên gia, virus cúm có thể phá vỡ hàng rào bảo vệ trong đường hô hấp, tạo điều kiện cho vi khuẩn bên ngoài xâm nhập sâu hơn, dẫn đến viêm phổi do vi khuẩn. Ở những người vốn đã có bệnh lý mạn tính về hô hấp như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc hen suyễn, cúm làm bệnh trở nên khó kiểm soát, thậm chí đẩy người bệnh vào tình trạng suy hô hấp cấp tính.
Đáng lo ngại hơn, các nghiên cứu chỉ ra rằng nhiễm cúm có thể làm tăng nguy cơ xảy ra các biến cố tim mạch nghiêm trọng. Trong vòng 1 – 2 tuần sau khi nhiễm cúm, người từ 65 tuổi trở lên có nguy cơ nhồi máu cơ tim tăng gấp 10 lần và đột quỵ tăng gấp 5 – 6 lần.
Bác sĩ Tiến Đạo cho biết: “Nhiễm cúm khiến phản ứng viêm trong cơ thể gia tăng, gây ra tình trạng xơ vữa động mạch cấp tính. Những mạch máu vốn đã bị thu hẹp hoặc không ổn định ở người cao tuổi dễ bị tắc nghẽn do sự hình thành cục máu đông, dẫn đến nhồi máu cơ tim hoặc thậm chí đột quỵ.”
Không chỉ dừng lại ở hệ tim mạch, cúm còn ảnh hưởng đến khả năng kiểm soát các bệnh mạn tính khác như đái tháo đường. Nhiễm cúm dễ làm đường huyết dao động mạnh, khiến người mắc bệnh đái tháo đường đối diện với nguy cơ hạ đường huyết hoặc tăng đường huyết mất kiểm soát. Cả hai tình trạng này đều có thể gây nguy hiểm tính mạng nếu không được xử lý kịp thời.
Ngoài ra, người cao tuổi còn dễ mắc các nhiễm trùng thứ phát khi mắc cúm như viêm xoang, viêm tai giữa, hoặc nhiễm trùng huyết,… do hệ miễn dịch suy yếu. Cúm cũng làm trầm trọng các bệnh mạn tính như tiểu đường, bệnh thận, hoặc bệnh phổi. Hơn nữa, cúm có thể dẫn đến suy giảm chức năng kéo dài, ảnh hưởng đến khả năng tự chăm sóc và chất lượng cuộc sống. Có đến 23% bệnh nhân cúm lớn tuổi có thể mất khả năng tự chăm sóc bản thân sau khi bình phục.
Cúm làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng tim mạch ở người cao tuổi.
Chủ động phòng ngừa nguy cơ mắc cúm và biến chứng ở người cao tuổi
Các chuyên gia y tế khuyến cáo, tiêm chủng là biện pháp hiệu quả nhất để giảm tỷ lệ mắc bệnh và tử vong liên quan đến cúm ở nhóm người cao tuổi. Trong một nghiên cứu trên gần 300.000 người cao tuổi, việc tiêm vắc xin cúm giúp giảm 48 – 50% tỷ lệ tử vong và giảm đáng kể tỷ lệ nhập viện do viêm phổi và cúm, bệnh tim và đột quỵ, so với tỷ lệ ở những người không được tiêm chủng.
Hiện Việt Nam đang lưu hành sử dụng phổ biến 23 loại vắc xin cúm dung nạp tốt và hiệu quả cho người lớn, người cao tuổi và người có bệnh nền, bao gồm:
Vắc xin Cúm tứ giá bất hoạt tiểu đơn vị (subunit)
Đây là vắc xin cúm chứa kháng nguyên bề mặt với độ tinh khiết cao, ít gây phản ứng phụ sau tiêm, đồng thời cung cấp khả năng phòng ngừa 4 chủng virus cúm nguy hiểm và lưu hành phổ biến hàng đầu hiện nay, bao gồm: Virus cúm A/H1N1, A/H3N2, B/Yamagata và B/Victoria. Vắc xin cúm được chỉ định từ 6 tháng tuổi trở lên, lịch tiêm từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi là 2 mũi cách nhau 1 tháng và nhắc lại hằng năm, trẻ từ 9 tuổi trở lên và người lớn tiêm 1 mũi và nhắc lại hàng năm.
Vắc xin Cúm tứ giá bất hoạt giúp giảm 70 – 90% nguy cơ nhiễm cúm; giảm 60% biến chứng viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim và giảm 80% nguy cơ tử vong ở người cao tuổi khi tiêm 1 mũi mỗi năm.
Tiêm vắc xin cúm hàng năm là phương pháp được khuyến cáo hàng đầu để bảo vệ người cao tuổi khỏi cúm và các biến chứng liên quan.
Vắc xin Cúm tứ giá bất hoạt dạng mảnh (split)
Đây là loại vắc xin chứa các mảnh vỡ của virus cúm, bao gồm tất cả các protein và kháng nguyên bề mặt, bảo vệ người được tiêm khỏi 4 chủng virus cúm A/H1N1, A/H3N2, B/Yamagata và B/Victoria với lịch tiêm 1 mũi, nhắc lại hàng năm.
Vắc xin Cúm tam giá
Đây là vắc xin cúm bất hoạt dạng mảnh (split) chứa các mảnh vỡ của virus cúm đã bất hoạt, bao gồm kháng nguyên của virus cúm, được sản xuất bằng công nghệ nuôi cấy virus cúm trên trứng gà có phôi. Vắc xin cung cấp khả năng phòng ngừa 3 chủng cúm mùa thuộc 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 1 chủng cúm B (hoặc Yamagata hoặc Victoria).
Hiện, hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc đang cung ứng đầy đủ các loại vắc xin cúm cho trẻ em và người lớn với số lượng lớn tại mỗi trung tâm, đáp ứng đầy đủ nhu cầu tiêm vắc xin phòng bệnh của hàng chục triệu người dân trước diễn biến ngày càng phức tạp của dịch cúm. 100% vắc xin tại VNVC chính hãng, đảm bảo chất lượng cao, bảo quản đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, cam kết thực hiện tiêm chủng an toàn toàn diện, dịch vụ Khách hàng tận tâm, chuyên nghiệp, thân thiện với mức giá hợp lý, luôn bình ổn, nhiều ưu đãi và hỗ trợ chương trình trả góp không lãi suất “Tiêm vắc xin trước – Trả chi phí sau”.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
- Hotline: 028 7102 6595;
- Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tìm trung tâm VNVC gần nhất TẠI ĐÂY;
- Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, quý Khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:
- IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
- Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY
Bên cạnh việc tiêm vắc xin, Bác sĩ Tiến Đạo cũng lưu ý người dân, đặc biệt là nhóm người cao tuổi, người có bệnh nền tích cực thực hiện các biện pháp vệ sinh cá nhân như rửa tay thường xuyên, đeo khẩu trang khi cần, và hạn chế tiếp xúc với người bệnh giúp giảm nguy cơ lây nhiễm. Gia đình hoặc người chăm sóc nên theo dõi sát sao sức khỏe của người cao tuổi, đảm bảo đưa họ đến cơ sở y tế ngay nếu xuất hiện các triệu chứng nghiêm trọng như sốt cao, khó thở, hoặc đau ngực để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
