Người có bệnh lý nền mạn tính mắc cúm làm tăng nguy cơ diễn biến nặng, biến chứng nguy hiểm, nhập viện điều trị kéo dài, làm tăng nặng các tình trạng bệnh lý đang sẵn có, thậm chí tử vong.
Bác sĩ Huỳnh Trần An Khương – Quản lý Y khoa, Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết: “Người có bệnh lý nền mạn tính dễ diễn biến nặng khi mắc cúm do hệ miễn dịch suy yếu, khả năng chống lại sự xâm nhập và tấn công của virus bị suy giảm và cơ thể phục hồi chậm sau nhiễm trùng. Trong khi đó, các bệnh nền như đái tháo đường, bệnh tim mạch, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính hay cao huyết áp làm tăng tình trạng viêm nhiễm, cùng với những tổn thương sẵn có làm nguy cơ biến chứng nghiêm trọng tăng cao. Ngoài ra, tuổi tác cao cũng góp phần làm suy giảm khả năng miễn dịch, tạo điều kiện cho virus cúm tấn công mạnh mẽ, gây viêm nhiễm và biến chứng đa cơ quan.”
Cúm và những mối nguy đối với người có bệnh nền
Đối với người mắc bệnh tim mạch do xơ vữa động mạch cúm làm tăng nguy cơ nhồi máu cơ tim gấp hơn 6 lần trong tuần đầu tiên sau nhiễm bệnh, cao gấp đôi so với nhiễm các virus hô hấp khác và RSV; đồng thời làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 8 lần chỉ sau 3 ngày. Đặc biệt, cúm còn làm xấu đi tiên lượng ở bệnh nhân suy tim: tăng nguy cơ suy hô hấp 95%, phải thở máy 75%, tử vong trong bệnh viện tăng 15% và thời gian nằm viện trung bình kéo dài hơn 13%, nâng cao gánh nặng điều trị và chi phí y tế.
Lý giải tình trạng này, Bác sĩ An Khương cho biết, khi mắc cúm cơ thể kích hoạt phản ứng viêm mạnh mẽ, tăng sản xuất cytokines tiền viêm, thúc đẩy đông máu và kích hoạt hệ thần kinh giao cảm. Những cơ chế này làm mất cân bằng cung – cầu oxy cho cơ tim, máu cô đặc, dẫn đến nguy cơ tắc mạch, gây nhồi máu cơ tim, viêm nhiễm, nứt vỡ mảng xơ vữa động mạch và suy tim nặng hơn.
Hơn nữa, tình trạng viêm, sốt và kích hoạt quá trình đông máu khi nhiễm cúm làm huyết áp biến động và tạo áp lực lên hệ tim mạch, làm tăng nguy cơ đột quỵ, đặc biệt ở người có tiền sử bệnh tim mạch hoặc đột quỵ. Với nhóm đối tượng này, cúm có thể kích thích tái phát đột quỵ hoặc gây biến chứng sức khỏe nghiêm trọng hơn do viêm nhiễm và rối loạn tuần hoàn.
Đối với người mắc bệnh hô hấp mạn tính như bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD) hoặc hen phế quản, nguy cơ mắc cúm cao cấp 1,65 lần so với những người khỏe mạnh và dễ biến chứng viêm phổi nặng khi mắc cúm, cần nhập viện và thở máy, nguy cơ tử vong cao.
Đặc biệt ở nhóm bệnh nhân mắc bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính (COPD), nhóm đối tượng này khi nhiễm cúm có nguy cơ mắc nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là viêm phổi và các đợt cấp COPD cao hơn đáng kể so với bệnh nhân COPD không nhiễm cúm. Cụ thể, nguy cơ viêm phổi tăng 1,77 lần, suy hô hấp tăng 1,1 lần, đợt cấp COPD tăng 1,34 lần và đột quỵ do thiếu máu cục bộ tăng 1,13 lần.
Tình trạng suy giảm miễn dịch ở bệnh nhân đái tháo đường cũng làm tăng đáng kể nguy cơ biến chứng nặng khi nhiễm cúm. Đái tháo đường làm suy giảm đáp ứng miễn dịch do giảm khả năng đào thải mầm bệnh, đặc biệt khi việc kiểm soát đường huyết kém, khiến người bệnh dễ bị nhiễm virus và vi khuẩn. Trong khi đó, cúm không chỉ làm mất cân bằng chuyển hóa mà còn kích hoạt suy thoái chuyển hóa, dẫn đến nguy cơ nhiễm keto-axit, thậm chí tử vong.
Đáng lo ngại, nghiên cứu tại Anh với hơn 141.000 trường hợp trong giai đoạn 1991 – 1996 cho thấy tỷ lệ nhiễm cúm ở những người đái tháo đường cao hơn 1,11 lần. Bệnh nhân đái tháo đường bị nhiễm cúm cũng có nguy cơ nhập viện vì cúm cao hơn 6 lần, tỷ lệ tử vong do viêm phổi hoặc cúm tăng gấp 3 lần và tỷ lệ tử vong tăng từ 5 – 15% trong các vụ dịch cúm. Đáng chú ý, khoảng 12% bệnh nhân đái tháo đường nhiễm cúm có thể tử vong.
Đối với người mắc bệnh Alzheimer, đây là nhóm nhạy cảm với các bệnh truyền nhiễm, trong đó cúm là một gánh nặng lớn. Do hệ miễn dịch suy giảm và các bệnh đi kèm (như suy giảm nhận thức hoặc các rối loạn chuyển hóa), những người mắc Alzheimer có nguy cơ cao hơn bị nhiễm cúm cũng như các biến chứng nghiêm trọng từ căn bệnh này.
Cúm ở bệnh nhân Alzheimer không chỉ làm tổn thương thể chất nặng hơn, gây suy giảm chức năng hô hấp và viêm phổi, mà còn làm gia tăng nguy cơ tử vong. Ngoài ra, nhiễm cúm có thể gây rối loạn các cơ chế bảo vệ não bộ, dẫn đến tiến triển nhanh hơn của tổn thương thần kinh hoặc suy giảm nhận thức nặng hơn. Gánh nặng gây ra không chỉ dừng lại ở góc độ sức khỏe cá nhân mà còn ảnh hưởng đến hệ thống y tế, do các bệnh nhân này thường cần nhập viện và chăm sóc đặc biệt, làm gia tăng chi phí chăm sóc y tế.
Đáng lo ngại hơn, trong bối cảnh số ca nhiễm Covid-19 có dấu hiệu tăng trở lại, điển hình tại Thái Lan – đất nước tiếp giáp phía Tây Nam của Việt Nam, chỉ trong hơn 4 tháng đầu năm 2025 (tính đến ngày 10/5), quốc gia này đã ghi nhận hơn 53.000 ca Covid-19 và 16 trường hợp tử vong. Tại Việt Nam, Bộ Y tế cũng cho biết số ca mắc Covid-19 cũng gia tăng đáng kể, trung bình 20 ca mỗi tuần.
Bối cảnh này cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ đồng nhiễm Covid-19 và cúm – tình trạng nguy cơ thúc đẩy nguy cơ thở máy tăng 4 lần và tử vong tăng gấp 2 lần. “Khi cả nước đã vào mùa hè như hiện nay, nếu cùng lúc nhiễm cúm với các bệnh lưu hành khác như tay chân miệng hay sốt xuất huyết, tiên lượng người bệnh sẽ rất xấu” Bác sĩ An Khương nhấn mạnh.
Bệnh nhân lớn tuổi mắc cúm phải nhập viện điều trị kịp thời tránh các biến chứng nguy hiểm.
Chủ động phòng ngừa bệnh cúm ở người có bệnh nền
Để phòng ngừa cúm mùa hiệu quả, các cơ quan/tổ chức y tế uy tín hàng đầu trên toàn cầu nói chung và tại Việt Nam nói riêng đều khuyến cáo người dân, đặc biệt là nhóm nguy cơ cao như người cao tuổi, người có bệnh nền cần tiêm vắc xin cúm hàng năm.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) năm 2022, những nhóm nên được ưu tiên bảo vệ gồm người ≥65 tuổi, người có bệnh lý mạn tính như đái tháo đường, hen, bệnh tim mạch, bệnh thận, ung thư, suy giảm miễn dịch (HIV/AIDS)…
Tại Việt Nam, theo Quyết định 2078 (2011) của Bộ Y tế, các nhóm nguy cơ cao lây nhiễm cúm như người mắc bệnh mạn tính (COPD, suy tim, đái tháo đường…) và người trên 65 tuổi, đều được khuyến nghị tiêm phòng. Thực tế, 100% quốc gia khu vực Châu Á – Thái Bình Dương cũng khuyến cáo nhóm đối tượng này cần tiêm vắc xin cúm mùa hàng năm để giảm thiểu nguy cơ diễn tiến nặng và tử vong.
Ngoài ra, nhiều tổ chức uy tín như CDC Hoa Kỳ, Hội Đái Tháo Đường Hoa Kỳ (ADA) và các hiệp hội chuyên khoa quốc tế (GOLD khuyến cáo cho bệnh nhân COPD, GINA khuyến cáo cho bệnh nhân hen phế quản) cũng khẳng định vai trò then chốt của vắc xin cúm trong việc bảo vệ sức khỏe cộng đồng, đặc biệt với người có bệnh nền.
Tiêm phòng cúm hàng năm không chỉ giúp bảo vệ bản thân mà còn giảm lây lan trong cộng đồng. Tiêm vắc xin cúm là biện pháp chủ động và hiệu quả nhất để bảo vệ người có bệnh nền khỏi nguy cơ biến chứng nặng và tử vong do cúm. Đặc biệt, nhóm người dễ bị tổn thương như trẻ em, người cao tuổi, phụ nữ mang thai và người mắc bệnh mạn tính như tim mạch, phổi, thận, đái tháo đường nên tiêm phòng cúm càng sớm càng tốt và duy trì mũi nhắc lại hàng năm để bảo đảm hiệu quả bảo vệ tối ưu.
Trong đó, vắc xin cúm bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) được sản xuất chỉ chứa kháng nguyên bề mặt của virus cúm, độ tinh khiết cao, khả năng dung nạp tốt và phản ứng sau tiêm nhẹ hơn so với nhiều loại vắc xin khác được nhiều chuyên gia và tổ chức y tế khuyến cáo sử dụng. Vắc xin này giúp bảo vệ cơ thể trước các chủng virus cúm mùa, bao gồm hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và hai chủng cúm B (Yamagata, Victoria).
Nhiều nghiên cứu lâm sàng đã khẳng định hiệu lực cao và tính sinh miễn dịch tốt của vắc xin cúm bất hoạt tiểu đơn vị (subunit). Việc tiêm một liều vắc xin cúm mỗi năm có thể giảm từ 70 – 90% nguy cơ mắc cúm, giảm 74% tỷ lệ nhập viện ở trẻ, giảm 60% nguy cơ biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm não, viêm cơ tim và giảm 80% nguy cơ tử vong ở người cao tuổi.
Người cao tuổi, những người có bệnh nền mạn tính cần tiêm vắc xin cúm hàng năm để đảm bảo hệ miễn dịch được duy trì và bảo vệ tối ưu trước nguy cơ mắc cúm.
Hệ thống tiêm chủng VNVC hiện đang cung ứng đầy đủ các loại vắc xin, đặc biệt là vắc xin cúm dành cho trẻ em, người lớn, người lớn tuổi, người có bệnh lý nền với số lượng lớn tại hàng trăm trung tâm hiện đại trên toàn quốc. 100% vắc xin được nhập khẩu chính hãng, đảm bảo chất lượng cao, bảo quản theo tiêu chuẩn GSP chất lượng quốc tế, quy trình tiêm chủng an toàn, kiểm soát nhiễm khuẩn chặt chẽ, cam kết an toàn và hiệu quả tối ưu cho Khách hàng.
Bên cạnh đó, VNVC mang đến dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp, tận tâm, thân thiện, giá hợp lý, luôn bình ổn, nhiều ưu đãi và đa dạng chương trình hỗ trợ thanh toán linh hoạt, giúp Khách hàng dễ dàng tiếp cận và tiêm chủng đầy đủ, đúng lịch.
Để được tư vấn các thông tin vắc xin cúm hoặc đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:
- Hotline: 028 7102 6595;
- Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tra cứu trung tâm tiêm chủng VNVC gần nhất tại đây;
- Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, Quý khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
- Xem thêm những thông tin tiêm chủng hữu ích từ kênh Tik Tok Bác sĩ Tiêm chủng VNVC
Quý Khách hàng có thể cài đặt ứng dụng “Trợ lý tiêm chủng” – app VNVC dễ dàng thông qua 2 đường dẫn sau:
- IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
- Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY
Ngoài việc tiêm vắc xin, Bác sĩ An Khương lưu ý người dân, đặc biệt là nhóm người cao tuổi, người có bệnh nền cần chú ý giữ vệ sinh cá nhân,che miệng khi ho, hắt hơi, thường xuyên rửa tay với xà phòng, vệ sinh mũi họng bằng nước muối. Giữ ấm cơ thể, ăn uống đủ chất để nâng cao đề kháng cũng là giải pháp quan trọng; hạn chế tiếp xúc với người nhiễm cúm và đeo khẩu trang y tế khi cần. Tuyệt đối không tự ý mua hoặc sử dụng thuốc kháng virus, mà phải tuân theo hướng dẫn của bác sĩ. Nếu có triệu chứng ho, sốt, đau đầu hoặc mệt mỏi, cần đến cơ sở y tế ngay để được khám và điều trị kịp thời.
