1. Mẹ bầu mắc bệnh cúm có nguy hiểm không?
Các nghiên cứu cho thấy phụ nữ mang thai có nhiều khả năng phải nhập viện vì các bệnh về đường hô hấp so với phụ nữ không mang thai, đặc biệt là trong mùa cúm. Hơn nữa, phụ nữ mang thai mắc cúm tăng nguy cơ nhập viện gấp 3 - 4 lần.
Phân tích vấn đề này, chuyên gia của Hệ thống tiêm chủng VNVC cho biết trong suốt thời kỳ mang thai, hệ miễn dịch của phụ nữ trải qua những thay đổi phức tạp để thích ứng với sự xuất hiện của thai nhi trong cơ thể. Sự thay đổi này là một cơ chế tự nhiên nhằm bảo vệ cho thai nhi – vốn là một “thực thể ngoại lai” có thể phát triển khỏe mạnh trong tử cung người mẹ mà không bị hệ miễn dịch đào thải.
Để tránh tình trạng cơ thể mẹ tự đào thải thai nhi, hệ miễn dịch bẩm sinh và hệ miễn dịch thích nghi của người mẹ phải điều chỉnh xuống mức thấp nhất để giảm bớt phản ứng. Ngoài ra, hormone thai kỳ, đặc biệt là progesterone và estrogen cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều chỉnh hệ miễn dịch. Progesterone có tác dụng làm dịu hệ miễn dịch giúp mẹ bầu không "quá mẫn" với sự hiện diện của thai nhi. Tuy nhiên, sự thay đổi này lại khiến cơ thể người mẹ dễ bị các tác nhân gây bệnh tấn công, làm tăng nguy cơ mắc các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm.
Trong suốt thai kỳ, cơ thể người mẹ sẽ điều chỉnh giảm hoạt động của hệ thống miễn dịch để bảo vệ thai nhi khỏi các phản ứng đào thải.
Hơn nữa, trong suốt thai kỳ, hệ hô hấp của phụ nữ mang thai trải qua các thay đổi đáng kể để đáp ứng nhu cầu oxy tăng lên của cả hai mẹ con. Nghiên cứu cho thấy nhu cầu oxy tăng mạnh 30 - 35% vào cuối thai kỳ khiến mẹ bầu phải hít thở sâu và nhanh hơn. Đồng thời, hormone progesterone tăng cao làm giãn các cơ trơn của đường hô hấp giúp phổi mở rộng hơn để hấp thụ nhiều oxy hơn, điều này khiến đường hô hấp dễ bị viêm nhiễm và nhạy cảm hơn với các tác nhân gây bệnh như virus, vi khuẩn, vi nấm, vi sinh vật…
Mặt khác, sự phát triển của tử cung đẩy cơ hoành lên cao, làm giảm thể tích của phổi khiến mẹ bầu cảm thấy khó thở và mệt mỏi, đặc biệt là ở giai đoạn cuối thai kỳ. Khi phổi không thể giãn nở hết mức, việc trao đổi khí trở nên khó khăn hơn, tăng nguy cơ ứ đọng dịch nhầy và làm môi trường trong phổi dễ bị nhiễm trùng. Những yếu tố này làm cho phụ nữ mang thai dễ mắc các bệnh lý về đường hô hấp như cúm, viêm phổi hoặc viêm phế quản, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng cho cả mẹ và thai nhi.
Cúm là bệnh lý nhiễm trùng cấp tính đường hô hấp. Ở phụ nữ mang thai, cúm thường có biểu hiện nặng hơn, thời gian mắc bệnh cũng kéo dài hơn người bình thường, tiến triển nghiêm trọng có thể gây viêm phổi cấp ở thai phụ. Phụ nữ mắc cúm trong thai kỳ có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến thai nhi, thai nhi có nguy cơ dị tật bẩm sinh như hở hàm ếch, tim bẩm sinh, thậm chí tiềm ẩn nhiều nguy cơ sảy thai, thai chết lưu hoặc sinh non nếu mẹ bầu mắc cúm ở những giai đoạn sớm của thai kỳ.
Trẻ sơ sinh có nguy cơ cao bị dị tật bẩm sinh hở hàm ếch nếu được sinh ra bởi người mẹ mắc cúm trong thai kỳ.
Do đó, phụ nữ mang thai cần chủ động tiêm vắc xin phòng các bệnh lý truyền nhiễm nguy hiểm đầy đủ, đặc biệt là vắc xin cúm theo khuyến cáo để kích thích cơ thể sản sinh kháng thể chống lại tác nhân gây bệnh nguy hiểm. Đồng thời, lượng kháng thể này được mẹ truyền qua nhau thai kết hợp với kháng thể từ sữa mẹ ở giai đoạn sơ sinh sẽ giúp trẻ sơ sinh chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm trong những năm đầu đời, khi mà trẻ chưa đủ tuổi để tiếp nhận những liều vắc xin quan trọng.
2. Cơ chế hoạt động của vắc xin cúm như thế nào?
Vắc xin cúm hoạt động dựa trên cơ chế kích thích hệ miễn dịch của người mẹ sản sinh kháng thể đặc hiệu, chủ động chống lại các chủng virus cúm lưu hành mỗi năm. Khi tiêm vắc xin vào cơ thể, cơ thể sẽ nhận diện thành phần kháng nguyên có trong vắc xin (đã được làm suy yếu hoặc bất hoạt) là tác nhân ngoại lại, từ đó kích hoạt phản ứng miễn dịch sản sinh kháng thể để bảo vệ chống lại sự xâm nhập của virus cúm thực sự trong tương lai.
Những kháng thể này không chỉ giúp bảo vệ mẹ bầu trước nguy cơ nhiễm cúm trong suốt thai kỳ mà còn có thể truyền qua nhau thai, cung cấp miễn dịch thụ động cho thai nhi. Thậm chí sau khi sinh, trẻ vẫn tiếp tục nhận được lượng kháng thể này được truyền qua sữa mẹ, đặc biệt là qua sữa non, bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi nguy cơ mắc cúm trong những năm tháng đầu đời, khi mà hệ miễn của trẻ còn non yếu và cũng chưa đủ tuổi để tiếp nhận những liều vắc xin quan trọng.
Vắc xin cúm đã được chứng minh về tính an toàn cho cả mẹ và thai nhi, cung cấp khả năng miễn dịch quan trọng giúp giảm nguy cơ mắc cúm và các biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, suy hô hấp hoặc sinh non. Vì vậy, việc tiêm phòng cúm cho mẹ bầu không chỉ bảo vệ sức khỏe cho mẹ mà còn tạo ra lá chắn miễn dịch quan trọng cho con ngay từ trong bụng mẹ.
3. Đang mang thai có tiêm phòng cúm được không?
Phụ nữ mang thai hoàn toàn có thể tiêm phòng cúm nếu không thuộc các trường hợp chống chỉ định (đối với vắc xin tam giá do Việt Nam sản xuất không chỉ định tiêm trong thai kỳ).Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (Hoa Kỳ) và Học viện Sản phụ khoa Hoa Kỳ khuyến cáo phụ nữ mang thai nên tiêm vắc xin cúm bất kể thời điểm nào trong thai kỳ để bảo vệ sức khỏe cả hai mẹ con. Nghiên cứu được thực hiện năm 2013 cho thấy việc tiêm phòng cúm đã làm giảm một nửa nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do bệnh cúm ở phụ nữ mang thai. Một nghiên cứu khác vào năm 2018 cho thấy tiêm phòng cúm giúp mẹ bầu giảm 40% nguy cơ nhập viện vì bệnh cúm.
Mặt khác, phụ nữ mang thai tiêm vắc xin cúm cũng giúp bảo vệ trẻ khỏi virus cúm trong những tháng đầu sau khi sinh, khi mà trẻ chưa thể tiêm vắc xin cúm cho đến lúc được 6 tháng tuổi. Lượng kháng thể mẹ có được khi tiêm vắc xin cúm sẽ truyền qua nhau thai và tiếp tục truyền qua sữa mẹ để bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi bệnh cúm sau ngay sau khi chào đời.
Để đảm bảo an toàn khi tiêm vắc xin cúm, mẹ bầu cần trao đổi kỹ với chuyên gia y tế, bác sĩ về lịch sử tiêm phòng và tình trạng bệnh lý (nếu có) của bản thân. Đây là những thông tin rất quan trọng để giúp bác sĩ đưa ra chỉ định tiêm vắc xin cúm phù hợp và chính xác nhất cho từng đối tượng cụ thể.
Tiêm phòng cúm khi mang thai rất an toàn, giúp ngăn ngừa cúm và biến chứng cúm cho mẹ bầu và ngăn ngừa nguy cơ dị tật ở thai nhi.
4. Các loại vắc xin cúm cho mẹ bầu
Hiện nay, có 2 loại vắc xin cúm tứ giá có thể tiêm cho phụ nữ mang thai đang được sử dụng tại Việt Nam bao gồm: vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) và vắc xin bất hoạt dạng mảnh (split). Cả hai loại vắc xin này đều có đầy đủ tại hàng trăm trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc.
Vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit)Vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) chỉ chứa kháng nguyên bề mặt, độ tinh khiết cao, khả năng dung nạp tốt và phản ứng sau tiêm ít hơn so với các dạng vắc xin khác. Vắc xin cung cấp khả năng phòng ngừa bệnh cúm mùa do virus cúm thuộc hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và hai chủng cúm B (Yamagata, Victoria) gây ra.
Vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) mang lại hiệu lực cao và tính sinh miễn dịch tốt, đã được chứng minh qua nhiều thử nghiệm lâm sàng.
Vắc xin được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn với lịch tiêm như sau:
Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm có lịch tiêm 2 mũi:- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.
- Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.
Hiện nay, vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) đang có sẵn, số lượng lớn tại các trung tâm tiêm chủng VNVC trên toàn quốc, sẵn sàng đáp ứng nhu cầu chủng ngừa phòng bệnh của trẻ em và người lớn, đặc biệt là phụ nữ chuẩn bị và đang mang thai.
Vắc xin bất hoạt dạng mảnh (split) là loại vắc xin có chứa các mảnh vỡ của virus cúm, bao gồm tất cả các protein của virus và các kháng nguyên bề mặt, cung cấp khả năng phòng 4 chủng virus cúm gồm: 2 chủng cúm A (H1N1, H3N2) và 2 chủng cúm B (Yamagata, Victoria). Vắc xin được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn với lịch tiêm như sau:
Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa tiêm cúm:- Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
- Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.
- Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.
5. Tiêm phòng cúm cho mẹ bầu khi nào? Lịch tiêm phòng cúm cho mẹ bầu
Theo khuyến cáo, vắc xin cúm có thể tiêm được vào bất kỳ thời điểm nào trong thai kỳ, nhưng thời điểm lý tưởng nhất là vào 3 tháng giữa hoặc 3 tháng cuối thai kỳ hoặc trước ngày dự sinh ít nhất 1 tháng khi thai nhi đã phát triển ổn định và có thể nhận được sự bảo vệ tốt từ mẹ. Vắc xin cúm được khuyến cáo tiêm một mũi/ năm, bởi virus cúm thường xuyên biến đổi nên cần tiêm nhắc lại hàng năm để đảm bảo hiệu quả bảo vệ cao nhất.
→ Tìm hiểu chi tiết về thời điểm tiêm cúm tốt nhất cho mẹ bầu TẠI ĐÂY6. Phụ nữ mắc đái tháo đường, tăng huyết áp thai kỳ có nên tiêm cúm không?
Đối với phụ nữ mắc đái tháo đường thai kỳ, việc tiêm phòng cúm vẫn được khuyến cáo và được các chuyên gia y tế khuyến cáo là một biện pháp thiết yếu. Những phụ nữ mang thai mắc các bệnh mãn tính như đái tháo đường đối diện với nguy cơ cao hơn trong việc phát triển các biến chứng nghiêm trọng khi nhiễm cúm. Việc tiêm vắc xin cúm không chỉ giúp giảm khả năng mắc cúm mà còn bảo vệ sức khỏe cho cả mẹ và thai nhi, tạo ra một môi trường khỏe mạnh hơn trong suốt thai kỳ.
Tương tự, phụ nữ mang thai bị tăng huyết áp cũng thuộc nhóm nhóm có nguy cơ cao mắc cúm và dễ gặp phải các biến chứng nghiêm trọng liên quan đến cúm. Tiêm phòng cúm trong trường hợp này giúp giảm thiểu nguy cơ nhiễm bệnh cũng như các biến chứng tiềm ẩn, góp phần quan trọng trong việc duy trì sức khỏe toàn diện cho người mẹ và sự phát triển an toàn cho em bé. Sự bảo vệ này là điều vô cùng cần thiết, nhằm đảm bảo không chỉ một thai kỳ suôn sẻ mà còn sức khỏe lâu dài cho cả mẹ và con.
7. Những lưu ý khi tiêm vắc xin cúm cho mẹ bầu
Trước khi tiến hành tiêm chủng, mẹ bầu thông báo thông tin về tình trạng sức khỏe bản thân, sức khỏe thai kỳ hiện tại và trước đây (nếu đã từng có thai trước đó), diễn biến các bệnh lý mạn tính, các bệnh lý nền (nếu có), diễn biến các bệnh lý mắc phải do quá trình mang thai như đái tháo đường thai kỳ, tiền sản giật, ra máu/ xuất huyết bất thường…
Tại phòng tiêm, mẹ bầu cần phối hợp với điều dưỡng cùng đối chiếu, kiểm tra chéo các thông tin quan trọng liên quan đến vắc xin như tên vắc xin, tác dụng phòng bệnh, hãng sản xuất, hạn sử dụng, liều lượng, đường tiêm... cũng như quan sát về tính nguyên vẹn của hộp/ lọ vắc xin. Nếu xem xét bằng cảm quan lọ vắc xin có vẩn đục, lắng cặn, màu sắc hoặc dung tích bất thường, tuyệt đối không được sử dụng để đảm bảo an toàn.
Sau tiêm vắc xin, mẹ bầu cần ở lại điểm tiêm chủng để được theo dõi trong vòng 30 phút. Nếu thấy các biểu hiện bất thường như mệt mỏi, khó thở, nôn trớ, thở nhanh, thở ngắt quãng, thở khò khè, ngứa họng, da toàn thân nổi mẩn hoặc đổi màu (đỏ, hồng, xanh, tím tái..), chóng mặt, sốt... cần lập tức thông báo ngay cho nhân viên y tế để được can thiệp cấp cứu kịp thời, hạn chế tối đa những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra. Đồng thời, mẹ bầu cần tiếp tục theo dõi tại nhà tối thiểu 48 giờ để kịp thời xử trí các tình huống khẩn cấp.
Hệ thống trung tâm tiêm chủng VNVC là đơn vị tiêm chủng An toàn – Uy tín – Chất lượng tại Việt Nam sở hữu mạng lưới hàng trăm trung tâm tiêm chủng vắc xin chất lượng cao trên khắp cả nước, có mặt tại hơn 55 tỉnh thành với danh mục vắc xin đa dạng hơn 50 loại vắc xin phòng gần 50 bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cho cả trẻ em và người lớn, đáp ứng kịp thời nhu cầu tiêm chủng vắc xin, bảo vệ sức khỏe cho hàng chục gia đình Việt Nam.
100% vắc xin tại VNVC đều được bảo quản trong hệ thống dây chuyền lạnh (Cold chain) và kho lạnh quy mô lớn đạt chuẩn GSP tiêu chuẩn quốc tế, giúp lưu trữ và bảo quản vắc xin an toàn trong nhiệt độ 2 - 8 độ C theo đúng yêu cầu khắt khe của nhà sản xuất.
100% vắc xin tại VNVC đều được bảo quản trong kho lạnh đạt tiêu chuẩn GSP và hệ thống dây chuyền lạnh (Cold chain).
VNVC sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng giỏi chuyên môn, giàu kinh nghiệm, thường xuyên được đào tạo kỹ năng chuyên môn, kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng tiêm nhẹ nhàng, êm ái cùng với sự chu đáo và nhiệt tình chăm sóc trẻ. 100% bác sĩ, điều dưỡng viên tại VNVC đều có chứng chỉ tiêm chủng an toàn.
Để được tư vấn, đặt lịch tiêm vắc xin, đăng ký gói vắc xin hoặc tham gia các chương trình ưu đãi, Khách hàng có thể liên hệ trực tiếp với VNVC qua:
- Hotline: 028 7102 6595;
- Fanpage: VNVC – Trung tâm Tiêm chủng Trẻ em và Người lớn;
- Tìm trung tâm VNVC gần nhất TẠI ĐÂY;
- Để đặt mua vắc xin và tham khảo các sản phẩm vắc xin, quý Khách vui lòng truy cập: vax.vnvc.vn.
- IOS (iPhone, iPad…): https://bit.ly/VNVC_APPSTORE
- Android (Oppo, Samsung, Sony…): https://bit.ly/VNVC_GGPLAY
