Sự nguy hiểm của cúm đối với trẻ sơ sinh và cách phòng ngừa

Bệnh cúm gây gánh nặng lớn cho sức khỏe gia đình và cả cộng đồng. Do hệ miễn dịch "non nớt", trẻ em dưới 5 tuổi (đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi) là một trong những đối tượng nguy cơ cao dễ mắc cúm. Trẻ càng nhỏ, nguy cơ mắc bệnh nặng càng cao. Mỗi năm có hàng triệu trẻ nhỏ nhiễm cúm, hàng nghìn trẻ nhập viện với biến chứng nặng nề, thậm chí nhiều trường hợp tử vong. Chủng ngừa cúm đầy đủ, đúng lịch và không quên các mũi tiêm nhắc lại là phương pháp phòng bệnh cúm chủ động cho trẻ sơ sinh, giúp trẻ tăng cường đề kháng, bảo vệ sức khỏe, hạnh phúc và tương lai.

Bệnh cúm là gì?

Cúm là bệnh nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính do virus cúm gây nên. Có 4 loại virus cúm: A, B, C và D. Trong đó chủng cúm A và B thường gặp ở người, cúm C gây bệnh nhẹ và thường không có triệu chứng, trong khi đó cúm D ảnh hưởng đến gia súc và không gây bệnh ở người. Cụ thể:

  • Virus cúm A: được các nhà khoa học phân loại thành các phân nhóm dựa trên sự kết hợp protein trên bề mặt của virus. Virus cúm A chiếm khoảng 75% số ca nhiễm cúm ở người, khi gặp điều kiện thuận lợi có khả năng bùng phát thành những đợt dịch lớn nhỏ khác nhau. Trong lịch sử đã từng ghi nhận các trận đại dịch cúm toàn cầu như: dịch cúm A (H5N1), dịch cúm A (H3N2), đại dịch cúm A (H1N1).
  • Virus cúm B: cũng có khả năng gây bệnh ở người với tỷ lệ 25% số ca nhiễm cúm hằng năm. Khác với virus cúm A, virus cúm B không được phân loại thành các phân nhóm, nhưng có thể được chia thành các dòng như B/Yamagata hoặc B/Victoria. Cúm B có khả năng lây lan mạnh từ người sang người, có thể gây thành dịch nhưng ít có nguy cơ bùng phát đại dịch.
  • Virus cúm C: so với 2 chủng cúm A và B, chủng cúm C ít gặp và ít nguy hiểm hơn. Virus cúm C có xu hướng gây nhiễm trùng đường hô hấp với các biểu hiện nhẹ, không gây quá nhiều vấn đề cho sức khỏe.
  • Virus cúm D: chủ yếu gây bệnh trên gia súc, hiện vẫn chưa được xác định gây bệnh ở người.

Virus cúm A và B thường gặp ở người, cúm C gây bệnh nhẹ và thường không có triệu chứng.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), mỗi năm có khoảng 1 tỷ ca nhiễm cúm, trong đó có khoảng 3 - 5 triệu ca nặng, 290.000 - 650.000 ca tử vong. Tại Việt Nam, mỗi năm ghi nhận từ 600.000 - 1 triệu ca nhiễm cúm, các ca nhiễm ghi nhận quanh năm. Bệnh cúm thường nhẹ, nhưng có khả năng tấn công mạnh nhóm người có hệ miễn dịch yếu hoặc suy giảm miễn dịch như trẻ em dưới 5 tuổi (đặc biệt là trẻ dưới 2 tuổi), người cao tuổi trên 65, phụ nữ mang thai, người mắc bệnh mạn tính. Ở các quốc gia đang phát triển, 99% số ca tử vong được ghi nhận ở trẻ dưới 5 tuổi là do nhiễm trùng đường hô hấp dưới liên quan đến cúm.

Theo kết quả của một số cuộc khảo sát tại Hoa Kỳ cho thấy, tỷ lệ nhập viện do cúm ở trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi dao động từ 1,8 - 7,2/ 1.000 trẻ, cao gấp nhiều lần so với tỷ lệ nhập viện do cúm ở trẻ lớn và người từ 65 - 80 tuổi. Một nghiên cứu thực hiện tại Canada do Chương trình Giám sát Tiêm chủng Canada cho thấy, trong số 505 trẻ nhập viện do cúm có 1/5 (khoảng 23%) trẻ dưới 6 tháng tuổi, 34% trẻ từ 6 - 23 tháng. Trong số những trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi nhập viện có đến 84% trẻ trước đó khỏe mạnh, không có bệnh lý nền kèm theo.

Có thể thấy, trẻ nhỏ đặc biệt là trẻ sơ sinh với hệ miễn dịch "non nớt" là nhóm đối tượng dễ mắc bệnh truyền nhiễm, trong đó có cúm. Cơ thể trẻ nhỏ bé, khi mắc cúm nếu không được điều trị và chăm sóc đúng cách, kịp thời có thể dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng cho sức khỏe, thậm chí có nguy cơ tử vong. Mặt khác, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi chưa đến tuổi chủng ngừa, nên chỉ phụ thuộc vào kháng thể thụ động từ mẹ. Nếu mẹ chưa chủng ngừa cúm trước hoặc trong thai kỳ, sẽ không thể cung cấp nguồn kháng thể thụ động bảo vệ trẻ trong những tháng đầu đời.

Triệu chứng bệnh cúm ở trẻ sơ sinh?

Các triệu chứng của bệnh cúm ở trẻ sơ sinh thường bị nhầm với cảm lạnh và các bệnh đường hô hấp tương tự. Tuy nhiên, các triệu chứng của cúm thường nghiêm trọng hơn những dấu hiệu điển hình của cảm lạnh như hắt hơi, sổ mũi. Trẻ tiếp xúc với bệnh nhân cúm, sống trong khu vực có bệnh cúm lưu hành có nguy cơ mắc bệnh cao.

Thời gian ủ bệnh cúm ở trẻ sơ sinh thường ngắn, chỉ khoảng 1 - 4 ngày, trung bình là khoảng 2 ngày sau khi nhiễm virus cúm. Đặc biệt, thời gian lây bệnh cúm là khoảng 1 - 2 ngày trước khi khởi phát và 3 - 5 ngày sau khi xuất hiện triệu chứng lâm sàng. Sau giai đoạn ủ bệnh, cúm khởi phát với những triệu chứng như:

  • Sốt nhẹ rồi tăng dần (có thể trên 39 độ C), ớn lạnh;
  • Ho, đau họng;
  • Đau tai;
  • Mệt mỏi, kém ăn;
  • Chảy nước mắt, nước mũi;
  • Có thể xuất hiện triệu chứng tiêu chảy;
  • Ở một số trẻ lớn hơn có thể thấy đau cơ, đau mỏi chân tay, đau họng, ho và nhức ở hốc mắt...

Trẻ sơ sinh mắc cúm thường có triệu chứng sốt, ho, kém ăn, chảy nước mũi...

Nếu được điều trị tích cực, sau từ 4 - 7 ngày, bệnh cúm sẽ khỏi dần. Sốt và các triệu chứng khác thường biến mất nhưng ho và tình trạng mệt mỏi vẫn kéo dài. Tuy nhiên có trường hợp nặng, bệnh để lại nhiều biến chứng nguy hiểm. Ở trẻ sơ sinh chưa thể mô tả cho ba mẹ những triệu chứng bệnh của bản thân, dẫn đến việc chậm trễ trong điều trị hoặc điều trị không đúng cách khiến bệnh nặng hơn. Do đó, ba mẹ cần chú ý đến tình trạng sức khỏe của trẻ, đưa trẻ đến bệnh viện thăm khám ngay khi có dấu hiệu của cúm.

Lưu ý, trong quá trình điều trị cúm cho trẻ sơ sinh, ba mẹ cần theo dõi sát tình trạng sức khỏe của trẻ. Khi xuất hiện những dấu hiệu như sốt cao liên tục không hạ, khó thở, bú kém hoặc bỏ bú, nôn nhiều, co giật hoặc lơ mơ… cần thông báo ngay cho bác sĩ, để tránh các biến chứng nặng của bệnh như viêm phổi, viêm cơ tim hoặc suy hô hấp.

Bệnh cúm nguy hiểm thế nào với trẻ sơ sinh?

Hằng năm có hàng triệu trẻ em nhiễm bệnh cúm mùa, hàng nghìn trẻ phải nhập viện điều trị và nhiều trẻ tử vong bởi các nguyên nhân liên quan đến cúm. Trẻ em đặc biệt là trẻ sơ sinh là nhóm đối tượng cần được đặc biệt quan tâm và chăm sóc y tế khi mắc cúm.

Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) Hoa Kỳ, từ mùa cúm 2010 - 2011 đến mùa cúm 2022 - 2023, số ca nhập viện do cúm ở trẻ dưới 5 tuổi dao động từ 6.000 đến 25.000 trẻ trong mỗi mùa cúm. Trong mùa cúm 2023 - 2024, 70% trẻ từ sơ sinh đến 17 tuổi nhập viện có ít nhất một vấn đề sức khỏe tiềm ẩn, như hen suyễn, béo phì, tim mạch.

Trong các mùa cúm, số ca tử vong ở trẻ em được CDC ghi nhận dao động từ 37 - 199 ca, trong đó khoảng 80% trường hợp chưa được tiêm phòng đầy đủ. Đó chỉ là phần nổi trong tảng băng chìm. Số ca tử vong do cúm mùa thực tế có khả năng cao hơn con số được báo cáo. Đó là lý do CDC đã phát triển các mô hình thống kê để ghi nhận số ca tử vong thực tế do bệnh cúm mùa ở trẻ em. Qua đó, năm 2019 - 2020, CDC Hoa Kỳ ghi nhận 199 ca tử vong do cúm ở trẻ em, nhưng mô hình thống kê cho thấy thực tế có khoảng 434 ca tử vong do cúm ở trẻ.

Trẻ mắc cúm mùa có thể biến chứng nặng, thậm chí tử vong.

Theo các chuyên gia, cúm mùa ở trẻ sơ sinh có khả năng dẫn đến nhiều biến chứng nặng nếu không được điều trị đúng cách. Cụ thể các biến chứng do cúm mùa có thể gặp phải như:

Viêm phổi

Cúm và viêm phổi là cặp đôi liên quan mật thiết với nhau. Nhiễm cúm khiến niêm mạc đường hô hấp tổ thương, thuận lợi cho các tác nhân gây bệnh khác xâm nhập, dẫn đến viêm phổi. Điển hình như người nhiễm virus cúm bội nhiễm với phế cầu khuẩn có nguy cơ tử vong tăng lên gấp 8 lần. Theo CDC Hoa Kỳ, từ 2010 - 2020, mỗi năm thế giới có khoảng 9 - 45 triệu ca nhiễm cúm, 61.000 trường hợp tử vong do biến chứng viêm phổi.

Nhiễm khuẩn huyết

Biến chứng nhiễm khuẩn huyết xảy ra khi hệ miễn dịch phản ứng quá mức với tình trạng nhiễm trùng và tấn công ngược lại cơ thể, gây tổn thương các cơ quan. Nhiễm trùng huyết là biến chứng không phổ biến, song lại diễn biến nhanh và nặng nề, đe dọa tính mạng người bệnh.

Suy hô hấp

Cúm có thể dẫn đến hội chứng suy hô hấp cấp tính, bằng cách làm tổn thương hàng rào nội mô, rò rỉ chất lỏng vào phế nang. Tình trạng suy hô hấp kéo dài sẽ dẫn đến khó thở, thở rít, tăng nguy cơ trẻ nhập viện, thở máy và tử vong. Tháng 9/2024, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới TPHCM đã tiếp nhận trường hợp bé trai 4 tuổi mắc cúm A/H1N1 nguy kịch do viêm phổi, suy hô hấp cấp tiến triển, phải hỗ trợ hô hấp tích cực.

Cụ thể, vào tháng 9/2024, Việt Nam ghi nhận 1 trường hợp bé trai 4 tuổi ở TPHCM được đưa vào bệnh viện trong tình trạng nhịp thở nhanh 50 lần/phút, lồng ngực co kéo, môi tím, nồng độ oxy máu tụt sâu, huyết áp tụt. Bác sĩ đặt nội khí quản, thở máy thông số cao, truyền dịch chống sốc và thêm thuốc trợ tim mạch nhằm nâng huyết áp lên mức an toàn. Sau một giờ, huyết áp bé tăng song nồng độ oxy máu cải thiện rất chậm. Các bác sĩ nhận định bé viêm phổi nặng diễn tiến nhanh tới suy hô hấp gây ra hội chứng suy hô hấp cấp tiến triển (ARDS). Bệnh nhi được lọc máu để loại bỏ các chất gây viêm dẫn đến hội chứng này, truyền kháng sinh, uống thuốc kháng siêu vi cúm.

Kết quả xét nghiệm PCR mẫu bệnh phẩm dương tính với cúm A/H1N1 (chủng pdm 2009).

Viêm cơ tim

Viêm cơ tim cũng là một biến chứng hiếm gặp, nhưng có tỷ lệ tử vong cao. Theo thông tin được đăng tải trên tạp chí khoa học Sciencedirect, tỷ lệ viêm cơ tim do cúm mùa thường rơi vào khoảng 1 - 11%, trong đó do nhiễm chủng A/H1N1 chiếm 13%. Tỷ lệ viêm cơ tim do cúm mùa thường chiếm khoảng 10% trong số các ca viêm cơ tim.

Viêm tai giữa

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ có cấu trúc tai chưa hoàn chỉnh. Vòi nhĩ ngắn, cấu trúc nằm ngang khiến mầm bệnh dễ dàng xâm nhập tai giữa. Các ống này cũng hẹp hơn nên dễ bị tắc. Khi virus cúm gây viêm mô mũi sẽ có khuynh hướng di chuyển vào tai giữa qua vòi nhĩ, gây viêm tai giữa.

Cách phòng ngừa cúm hiệu quả

Vắc xin cúm được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo tiêm mũi nhắc lại mỗi năm, đặc biệt là những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh và diễn biến nặng như trẻ dưới 5 tuổi, người lớn tuổi trên 65, phụ nữ mang thai... Theo nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy, mẹ tiêm phòng cúm khi mang thai, trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi sẽ có nguy cơ mắc cúm thấp hơn 48%, nguy cơ nhập viện do cúm thấp hơn 72% so với trẻ sinh ra từ mẹ không được tiêm phòng cúm.

Khi mẹ mang thai tiêm phòng cúm, thai nhi sẽ được thừa hưởng kháng thể thụ động từ mẹ qua nhau thai, giúp bảo vệ trẻ khỏi cúm và các biến chứng nghiêm trọng của bệnh trong những tháng đầu đời, khi trẻ chưa đến tuổi chủng ngừa. Đến 6 tháng tuổi, trẻ sẽ bắt đầu lịch tiêm phòng cúm. Hiện nước ta đang lưu hành rộng rãi các loại vắc xin phòng cúm tứ giá thế hệ mới cho trẻ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn, bao gồm: Vắc xin bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) và vắc xin bất hoạt dạng mảnh (split).

Vắc xin cúm bất hoạt tiểu đơn vị (subunit)

Vắc xin cúm bất hoạt tiểu đơn vị (subunit) được chỉ định cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên, chứa kháng nguyên của 4 loại virus cúm đang lưu hành bao gồm: hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và hai chủng cúm B (Yamagata, Victoria). Vắc xin chỉ chứa kháng nguyên bề mặt với độ tinh khiết cao cùng khả năng dung nạp tốt, phản ứng sau tiêm cũng ít hơn so với các dạng vắc xin khác. Ngoài ra, vắc xin có hiệu quả phòng bệnh cao và tính sinh miễn dịch bền vững với các chủng cúm lưu hành trong suốt mùa cúm tương ứng. Vắc xin cúm bất hoạt tiểu đơn vị có lịch tiêm như sau: Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa từng tiêm vắc xin cúm:

  • Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
  • Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.

Trẻ từ 9 tuổi trở lên chưa từng tiêm vắc xin cúm

  • Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

Vắc xin cúm bất hoạt dạng mảnh (split)

Vắc xin cúm bất hoạt dạng mảnh (split) cũng được chỉ định chủng ngừa cho trẻ từ 6 tháng tuổi trở lên và người lớn. Vắc xin có chứa các mảnh vỡ của virus cúm, chứa kháng nguyên bề mặt tinh chế của 4 chủng virus cúm đang lưu hành, bao gồm: hai chủng cúm A (H1N1, H3N2) và hai chủng cúm B (Yamagata, Victoria). Vắc xin cúm bất hoạt dạng mảnh có lịch tiêm như sau:

Trẻ từ 6 tháng tuổi đến dưới 9 tuổi chưa từng tiêm vắc xin cúm:

  • Mũi 1: lần tiêm đầu tiên.
  • Mũi 2: cách mũi 1 ít nhất 4 tuần và tiêm nhắc hàng năm.

Từ 9 tuổi trở lên chưa từng tiêm vắc xin cúm:

  • Lịch tiêm 01 mũi duy nhất và nhắc lại hằng năm.

Hệ thống Trung tâm Tiêm chủng VNVC là địa chỉ chủng ngừa vắc xin cúm uy tín cho gia đình. Các loại vắc xin lưu hành tại VNVC có chất lượng cao, được nhập khẩu chính hãng, với số lượng lớn đủ sử dụng trong nhiều năm từ các đối tác uy tín hàng đầu thế giới. Tất cả vắc xin tại được VNVC bảo quản trong hệ thống kho lạnh đạt chuẩn GSP chất lượng quốc tế và hệ thống dây chuyền lạnh (Cold Chain), gồm 4 kho lạnh tổng, hàng trăm kho lạnh được đặt tại mỗi trung tâm trên toàn quốc cùng hệ thống xe lạnh vận chuyển vắc xin, tủ bảo quản vắc xin chuyên dụng tại mỗi phòng tiêm, cam kết bảo quản và lưu trữ hơn 400 triệu liều vắc xin ở nhiệt độ tiêu chuẩn từ 2 - 8 độ C trong cùng một thời điểm.

VNVC sở hữu đội ngũ bác sĩ, điều dưỡng và nhân viên y tế giàu kinh nghiệm, giỏi chuyên môn, 100% bác sĩ khám sàng lọc, chỉ định tiêm chủng phù hợp, 100% điều dưỡng có chứng chỉ an toàn tiêm chủng, kỹ thuật tiêm chuẩn chuyên môn, tiêm nhẹ nhàng, êm ái, đảm bảo an toàn và hiệu quả chủng ngừa tối ưu. Đội ngũ nhân viên y tế, chăm sóc dịch vụ Khách hàng chuyên nghiệp, thân thiện, tận tâm, nhưng giá hợp lý, luôn bình ổn và nhiều ưu đãi. Đặc biệt, VNVC còn áp dụng nhiều chính sách tài chính giúp khách hàng dễ dàng tiếp cận dịch vụ chất lượng cao.

Trước khi tiêm, tất cả Khách hàng sẽ được bác sĩ khám sức khỏe sàng lọc miễn phí, nhằm đánh giá thể trạng tổng quan và khai thác tiền sử bệnh lý cụ thể để chỉ định tiêm chủng chính xác và và phù hợp với nhu cầu riêng biệt của mỗi Khách hàng. Tại mỗi phòng tiêm, điều dưỡng sẽ đối chiếu kỹ lưỡng thông tin về vắc xin nhằm đảm bảo Khách hàng được tiêm đúng loại, đúng liều và đúng đường tiêm. Sau khi tiêm phòng, Khách hàng sẽ được theo dõi tại trung tâm ít nhất 30 phút và được hướng dẫn chi tiết để tiếp tục theo dõi phản ứng tại nhà trong 24 - 48 giờ tiếp theo.

Hệ thống Trung tâm tiêm chủng VNVC có đầy đủ vắc xin cúm cho trẻ em và người lớn.

Vắc xin được nhập khẩu chính hãng, chất lượng, quy trình tiêm chủng an toàn.

Để được tư vấn các thông tin xoay quanh vắc xin cúm cho trẻ em và người lớn, đặt mua vắc xin, Quý khách vui lòng liên hệ VNVC theo thông tin sau:

Quý Khách hàng có thể tải VNVC Mobile App dễ dàng bằng 2 link sau:

Tiêm vắc xin cúm cho trẻ nhỏ từ 6 tháng tuổi, phụ nữ chuẩn bị và đang mang thai không chỉ bảo vệ sức khỏe trẻ em, thai phụ mà còn thể hiện trách nhiệm với cộng đồng trong việc ngăn ngừa nguy cơ bùng phát và lây lan của dịch bệnh, bảo vệ những đối tượng dễ bị tổn thương do cúm. Bên cạnh việc chủng ngừa theo lịch tiêm được khuyến cáo bởi bác sĩ và các chuyên gia y tế, đừng quên chủng ngừa mũi cúm nhắc lại hằng năm, để nâng cao khả năng bảo vệ trước các chủng cúm mới nhất. 

nhận ưu đãi